درباره آرامگاه فردوسی خالق شاهنامه چه می دانید

مشهد علاوه بر اینکه قطب زیارتی ایران به یمن حرم امام رضا(ع) است، جاذبه های گردشگری مهم دیگری هم دارد که معمولا در برنامه تور مشهد گنجانده شده است ولی با توجه به اینکه تور مشهد اکثرا به صورت تور زیارتی برگزار می شود، معرفی سایر جاذبه های گردشگری مشهد خالی از لطف نیست.

آرامگاه فردوسی

بنای آرامگاه فردوسی یکی از جاذبه های گردشگری مشهد که سالانه گردشگران و به خصوص دوستداران شعر و ادب پارسی را به خود جلب می کند، در قالب مجموعه ای فرهنگی به نام باغ آرامگاه فردوسی، در شهر توس در بیست کیلومتری شهر مشهد به طرف قوچان به یاد حکیم ابوالقاسم فردوسی ساخته شد. این بنای آرامگاه در مهر ۱۳۱۳ به مناسبت جشن هزاره فردوسی افتتاح شد. این بنا در سال ۱۳۴۸ با طراحی تکمیلی که هوشنگ سیحون بر اساس آرامگاه کوروش انجام داده بود، گسترش یافت و باغ اطراف آن به همراه موزه کنارش ساخته شد.

در سفر به مشهد بازدید از این بنای ارزشمند را از دست ندهید.

بنا به شواهد باستان شناسی، این منطقه، توس تاریخی است که در دوره اساطیری به دست توس پهلوان ایرانی بنا گذاشته شده و سراینده حماسه های بزرگ ایران نیز در همین منطقه به خاک سپرده شد. شهر توس همواره محل مبارزه با سلطه اعراب و زادگاه دو حماسه سرای بزرگ دیگر ایران یعنی دقیقی و اسدی طوسی نیز هست.

چنان که مشهور است، پیکر فردوسی را به دلیل شیعه بودن به گورستان راه ندادند و ناچار او را در باغ خودش درون شهر طابران توس، نزدیک به دروازه ی شرقی رزان به خاک سپردند. خاک او زیارتگاه اهل دانش و معرفت بود و با آنکه بارها آن را با خاک یکسان کردند از نو ساخته می شد. خبری نه چندان موثق ساختن اولین بنا بر گور ابوالقاسم فردوسی را به سپهدار توس در زمان فردوسی، یعنی ارسلان جاذب نسبت داده که ذکر او در دیباچه شاهنامه آمده است.

بعد از جنگ جهانی اول که شور و احساسات ملی در ایران بالا گرفته بود، در مجامع و مطبوعات قدرشناسی از فردوسی و لزوم بنای شایسته ای بر سر خاک او مطرح گردید. ملک الشعرا بهار که طوس را زیارت کرده و تنها سکویی بی سقف و دیوار به جای بنای آصف الدوله یافته بود، در سال ۱۲۹۹ در هفته نامه ی نوبهار خود مقاله ای در لزوم بنای آرامگاه نوشت. پس از تأسیس انجمن آثار ملی در سال ۱۳۰۱، به همت محمدعلی فروغی رئیس انجمن، کوشش هایی برای ساختمان آرامگاه آغاز شد. چون نیت این بود که آرامگاه شاعر بزرگ ملی به هزینهٔ مردم و نه از بودجهٔ دولت ساخته شود، در ۱۳۰۴ با نشر بیانیه ای از مردم خواستند که اعاناتی برای این منظور به حساب انجمن پرداخت نمایند.

به دلیل نامشخص بودن مقبره فردوسی در آن دوره، برای آغاز ساختمان باید محل دقیق مدفن فردوسی مشخص می شد.

نخستین منبعی که از مدفن حکیم توس نام برده؛چهار مقاله نظامی عروضی بوده که آن را جایی نزدیک دروازه رزان توس در محل باغ خانوادگی او ذکر کرده است.

در اردبیهشت سال ۱۳۰۵ کیخسرو شاهرخ که نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی بود، ماموریت سفر از تهران به مشهد را به همراه گروهی از طرف انجمن برای تعیین محل دقیق خاکسپاری فردوسی دریافت کرد. پس از جستجو در باغ حاج میرزا علی قائم مقام نایب التولیه، تختگاهی یافتند که طولش شش متر و عرضش پنج متر بود که همان مدفن فردوسی بود.

آندره گدار رئیس اداره باستان شناسی، مقبره را به شکل اهرام مصر طراحی کرده بود و ساخت این طرح در مراحل اولیه پیش رفته بود ولی با مخالفت ذکاءالملک فروغی این طرح تخریب شد تا به جای آن مقبره ای به سبک ایرانی-هخامنشی ساخته شود. طراحی این مقبره بر عهده حسین لرزاده گذاشته شد. اشعار کتیبه ها به خط استاد عمادالکتاب نوشته شده و سپس بر سنگهای نما انتقال داده شده است. ساختمان آرامگاه در سال ۱۳۱۱ آغاز و در مدت ۱۸ ماه به پایان رسید و برای جشن هزاره فردوسی در سال ۱۳۱۳ آماده شد.

سال ها بعد مهدی اخوان ثالث (1307-1369) شاعر بلند آوازه معاصر، آن شاعر ایران دوست مَزدُشتی را نیز در کمال سادگی در گوشه ای از این مجموعه و در کنار بنای معظم مدفن فردوسی به خاک سپردند که محل تجمع عاشقان او است.

برای تأمین کسری هزینه ۱۶۰ هزار برگ بلیت بخت آزمایی ده ریالی چاپ و از طریق شعبه های بانک ملی ایران توزیع شده بود.

مساحت ساختمان ۹۴۵ متر بود و بهترین حجاران تصاویری از شاهنامه را بر دیوارهایش حک کردند. اما از آنجا که در طراحی بنا محاسبات فنی دقیق لازم به عمل نیامده بود، بویژه به سبب عدم محاسبهٔ مقاومت خاک و مصالح پی، ساختمان آرامگاه از همان سال های نخست شروع به جذب رطوبت و نشست کرد. تعمیرات و مراقبت های سی ساله هم کارگر نیفتاد و ناچار لزوم تجدید بنای آرامگاه مطرح شد. به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ بازسازی بنا با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسید.

بنای پیشین دارای نمای بیرونی شبیه بنای فعلی بود اما داخل آن کوچکتر و کم عمق تر و دارای دو ورودی کم عرض شرقی و غربی بود.

اینک باغ آرامگاه که حدود شش هکتار مساحت و یک موزه و کتابخانه دارد، سالانه بیش از یک میلیون گردشگر شیفته فردوسی را می پذیرد. موزه در گذشته، چایخانه سنتی و مکانی برای استراحت بازدیدکنندگان بود ولی بعدها در سال ۱۳۶۱ با کشف آثار باستانی در شهر قدیم توس و همچنین اهدای اشیای تاریخی توسط افراد مختلف به موزه تبدیل شد.

برای سفر به مشهد و بازدید از جاذبه های گردشگری مشهد به دو روش می توانید اقدام کنید: اول سفر با تور مشهد است که می توانید به تور مسافرتی های هالیدی مراجعه کنید که آژانس های معتبر جدیدترین تور مشهد، تور لحظه آخری، تور ارزان قیمت و آفرهای ویژه خود را قرار می دهند و اگر اقامت دارید می توانید لیست کلیه پروازهای چارتر به مقصد مشهد و یا پرواز چارتر تهران-مشهد را در موتور جستجوی های هالیدی بیابید.