ﮐﺎﺥ ﺍﺭدﺷﯿﺮ ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﺭﺍ بهتر ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ

کاخ اردشیر بابکان کجاست؟

واقعا حیف است به شیراز سفر کنید و اثر باستانی کاخ اردشیر بابکان را نبینید! کاخ اردشیر بابکان یکی از با ارزش ترین آثار باستانی به جا مانده از حکومت ساسانیان در شهر فیروزآباد استان فارس است که با معماری و ساختار منحصر به فرد خود مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. این کاخ آتشکده فیروزآباد نیز نامیده می شود زیرا بزرگترین آتشکده استان فارس در کنار آن قرار گرفته است. یونسکو این اثر تاریخی را به عنوان میراث جهانی در سال 2018 به ثبت رسانده است.

این بنا یکی از شگفت انگیزترین بناهای تاریخی ساسانی است. این بنای تاریخی بر روی دیواره صخره ی دره تنگاب حک شده و در مسیر فیروزآباد به شهر باستانی گور دیده می‌شود و با 18 متر طول و 4 متر ارتفاع، بزرگترین سنگ نگار برجای مانده از ایران باستان است. ﮐﺎﺥ اردشیر ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ‏(ﭘﺎﭘﮑﺎﻥ‏) ﯾﺎ آتشکده ﻓﯿﺮﻭﺯ آباد ﺩﺭ ۳ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﯼ ﻭ ﺷﻤﺎﻝ ﻏﺮﺑﯽ شهرستان ﻓﯿﺮﻭﺯ آباد دﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ فارس ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﯾﻦ ﺑﻨﺎﯼ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ همانطور ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﮐﺎﺥ ﭘﯿﺪﺍﺳﺖ ﺑﻪ دستور اردشیر ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬﺍﺭ ﺳﻠﺴﻪ ﺳﺎﺳﺎﻧﯿﺎﻥ ﺩﺭ ۱۸۰۰ﺳﺎﻝ ﭘﯿﺶ ﺑﻨﺎ نهاده ﺷﺪ.

دیدینی های کاخ اردشیر بابکان

در ضلع شمالی کاخ، یک چشمه استخر طبیعی وجود دارد. علاوه بر این، رودخانه ای که از کنار دیواره شرقی کاخ عبور می‌کند، عامل اصلی سبز و توسعه شهر باستانی گور ساسانی بوده است. در حقیقت، وجود چهار عنصر اولیه (آب، باد، خاک و آتش) از ویژگی های بارز این منطقه تاریخی است. پس از مرگ اردشیر، از نظر ساخت و ساز، معماران از قرن‌ها قبل به طور گسترده از مدل دایره ای شهر تقلید و تکرار می‌کردند. تزئینات گچی زیبا و چشم نواز یکی از مهارت‌های ایرانی است که در این عمارت خود را نشان می‌دهد. اما جالب‌ترین و مهمترین نکته در مورد کاخ اردشیر بابکان استحکام تزئینات آن است. زیرا پس از هجده صد سال از ساخت این بنا، بسیاری از قسمتهای بالایی دیوارهای داخلی آن، هنوز محکم باقی مانده است.

از تزئیناتی که در داخل کاخ دیده می‌شود، مشخص می شود که در گچ بری‌های ظریف ستون ها، از تخت جمشید تقلید شده است. یکی دیگر از نقاط جالب و حیرت انگیز کاخ اردشیر بابکان وجود بادگیر بر روی دیوارهای کاخ است که به منظور اجازه جریان هوا در اتاق‌ها و سالن قرار داده شده است. این کاخ با سه اتاق گنبدی شکل نمادی از هنر و مهارت‌های معماری ایرانیان است. نهری ﺍﺯ ﮐﻨﺎﺭ دیوار ﺷﺮﻗﯽ ﮐﺎﺥ ﻋﺒﻮﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ آبادانی شهر ﮔﻮﺭ ﻭ ﮐﺎﺥ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ بوده ﺍﺳﺖ. ﮐﻤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﮐﺎﺥ ﻓﯿﺮﻭﺯ آباد ﺁﺗﺸﺪﺍﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺮﺍﺳﻢ مذهبی وﺟﻮﺩ دارد.

ویژگی های کاخ اردشیر بابکان

ﻭﺟﻮﺩ چهار ﻋﻨﺼﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺁﺏ، باد، خاک ﻭ ﺁﺗﺶ ﺍﻣﺘﯿﺎﺭ ویژه ای ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ داده ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺥ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﭼﺸﻤﻪ ‏«ﻗﻤﭗ  آتشکده‏» ﺁﻥ ﺭﺍ آتشکده  ﻓﯿﺮﻭﺯآباد ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ. شهر گور ‏(اردشیر خوره ﯾﺎ فیروز آباد ﻗﺪﯾﻢ) ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ شهرستان فیروزآباد، ﺍﺳﺘﺎﻥ فارس. ﺍﯾﻦ شهر در اوایل ﻗﺮﻥ سوم میلادی ﺑﻪ دستور اردشیر ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ بنیاد ﺷﺪ. ﮔﻮﺭ در ﺯﻣﺎﻥ آبادانی ﺧﻮﺩ، ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﺎﻟﺖ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ کوره اردشیر ﺧﻮﺭّﻩ ﺑﻮد.
ﮐﺎﺥ اردﺷﯿﺮ ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﯾﺎ ﺁﺗﺸﮑﺪه فیروز آباد ﺍﺳﺘﺎﻥ فارس ﻓﻀﺎﯼ زیربنای ﮐﺎﺥ اردشیر  ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ۵۵ × ۱۰۴ ﻣﺘﺮ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﻭ اردشیر  ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺸﻮدن ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﭘﺎﺭﺱ ﻭ ﮐﺮﻣﺎﻥ ﻭ ﺷﮑﺴﺖ ﺷﺎهان ﻣﺤﻠﯽ ﺍﯾﻦ نقاط، دستور داد ﺗﺎ ﺩﺭ ﻓﯿﺮﻭﺯﺁﺑﺎد ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺑﻨﺎﯼ شهر، آتشکده ﻭ ﮐﺎﺧﯽ ﺑﺎﺷﮑﻮه ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﺮﺍ ‏«ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺷﮑﻮه ﺍﻓﺰﺍﯾﺪ‏» ﻧﺎﻡ ﮔﺬﺍﺭد.

ﮐﺎﺥ اردﺷﯿﺮ ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﯾﺎ ﮐﺎﺥ فیروز آباد ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﻨﺎﯼ ﻃﺎﻕ ﻭ ﮔﻨﺒﺪ در عهد ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺍﺳﻠﻮب ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ ﺍﺻﯿﻞ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ سنگه ای ﻧﯿﻤﻪ ﺗﺮﺍﺵ ﻣﯿﺨﮑﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه، ﻭ ﻃﺎﻕ ﻭ ﮔﻨﺒﺪ هم ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﻭ ﺳﺒﮏ ﺁﻥ هم ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ.
ستون های چهار گوش ﻭ ﻧﯿﻤﻪ ﺳﺘﻮﻥ همه ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﻣﯿﺨﮑﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺑﮑﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﺘﻮﻥ ﺳﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺑﻨﺎهای ﺍﺷﮑﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﺷﺪه ﺍﺳﺖ. درون ﺑﻨﺎ ﻭ ﺭﻭﯼ ﺳﻨﮕ ها ﺭﺍ ﺑﺎ ﮔﭻ بری های ﻋﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﻣﻌﻤﺎﺭﯼ عهد ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﻣﺰﯾﻦ ﮔﺮدیده، ﻭ ﺑﺎﻻﯼ ﻃﺎﻗﭽﻪ ها ﻭ درﮔﺎها ﮔﯿﻠﻮﺋﯽ هاﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﮔﯿﻠﻮﺋﯽ های ﺑﺎﻻﯼ درﮔﺎﻩ ﻫﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﺳﻪ. ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺥ ﺳﺎﺭﻭﺝ ﻭ ﺳﻨﮓ ﻻﺷﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﮔﭻ ﭘﻮﺷﯿﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﮐﺎﺥ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﯾﺎ ﺁﺗﺸﮑﺪﻩ ﻓﯿﺮﻭﺯ ﺁﺑﺎﺩ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﮐﺎﺥ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺎﻻﺭﻫﺎﯼ ﺗﻮ ﺩﺭ ﺗﻮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ۱۸۰۰ ﺳﺎﻝ ﮔﭻ ﺑﺮﯼ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﯼ ﺩﯾﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺁﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺿﻠﻊ ﺷﺮﻗﯽ ﮐﺎﺥ، ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﮔﻨﺒﺪﯼ ﺷﮑﻞ ﻋﻈﯿﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ، ﺍﯾﻦ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪٔ ﻓﯿﻞ ﭘﻮﺵ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻗﻠﻌﻪ ﺩﺧﺘﺮ ‏(ﻗﻠﻌﻪ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ‏) ﺩﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﮎ ﺳﻘﻒ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﺍﯾﺮﻩ ﺍﯼ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ.

ﺩﺭ ﺿﻠﻊ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﮐﺎﺥ ﻧﯿﺰ ﭼﺸﻤﻪﺍﯼ ﺯﻻﻝ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺧﺎﮎ ﻣﯽﺟﻮﺷﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﺨﺮﯼ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﻠﻮﯼ ﺍﯾﻦ ﭼﺸﻤﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﮐﺎﺥ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ ﺑﺎﺑﮑﺎﻥ ﯾﺎ ﺁﺗﺸﮑﺪﻩ ﻓﯿﺮﻭﺯ ﺁﺑﺎﺩ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﺩﯾﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﮐﺎﺥ، ﭘﻨﺠﺮﻩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ، ﺷﺒﯿﻪ ﺩﯾﻮﺍﺭ ﺩﮊ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻩ، ﺍﻣﺎ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺳﺘﻮﻥﻫﺎﯼ ﭼﺴﺒﯿﺪﻩ ﺑﺪﯾﻮﺍﺭ ﻭ ﻃﺎﻕ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﮐﺎﺥ، ﻏﺪﯾﺮ ﺁﺏ ﺯﻻﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻨﺎﻡ ﺧﻨﭗ ﯾﺎ ﻗﻤﭗ ﺁﺗﺸﮑﺪﻩ ﮐﻪ ﺁﺏ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺟﻮﺷﯿﺪﻩ، ﺟﺎﺭﯼ می گردد. ﺧﺎﻭﺭﺷﻨﺎﺱ ﺭﻭﺳﯽ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﺑﺎﺭﺗﻠﺪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯼ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﮕﻔﺘﻪ ﺍﺻﻄﺨﺮﯼ می نویسد: ﺩﻡ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺷﻬﺮ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﺳﺘﺨﺮ ﺁﺏ، ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎﻩ ﺁﺗﺶﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻨﺎﻡ ‏« ﺑﺎﺭﯾﻦ‏» ﺑﺮﭘﺎ ﺑﻮﺩﻩ، ﻧﺒﺸﺘﻪﺍﯼ ﺑﺨﻂ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺩﺍﺷﺖ، ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎﻩ ﺳﯽ ﻫﺰﺍﺭ ﺩﯾﻨﺎﺭ ﺯﺭ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.