چغازنبیل یادآور بی رقیب شکوه عیلامی

چغازنبیل در اوایل قرن 13 پیش از میلاد در نزدیکی شوش باستان پایتخت عیلامیان ساخته شد که به دلیل حمله آشوری ها ناتمام ماند. خشت ها و آجرهای به کار نرفته اطراف آن موید این واقعیت است.

چغازنبیل را پادشاه عیلامی "اونتاش گال" با خشت بنا کرد و آن را " دوراونتاش" به معنی "قلعه اونتاش"-در برخی منابع میخی این شهر به نام "ال اونتاش" یعنی "شهر اونتاش" آورده شده است-نامید. نام چغازنبیل را مردم بومی به این شهر دادند. چغا به معنی تپه و زنبیل سبد است و اشاره به فرم کلی شهر پیش از کشف دارد که مانند سبدی وارونه بود.

در مرکز شهر چغازنبیل به رسم باستان، معبد زیگورات ساخته-زیگورات ها بناهایی هرمی مقدسی هستند که در باستان در محدوده بین النهرین بنا شدند- و تقدیم به خدای عیلامیان شد که به عقیده آنان حافظ شهر شوش بود. این زیگورات 5 طبقه داشت که امروزه تنها 2 طبقه از آن باقی مانده است. در چغازنبیل معابد و مقبره های گوناگونی وجود دارد اما هیچ کدام اهمیتی مشابه زیگورات ندارند.

شهر باستانی چغازنبیل در کل از سه حصار تور در تو تشکیل شده که حصار اول متخص شاهان و آرامگاه های آنان، حصار دوم تصفیه آب و حصار سوم را زیگورات به خود اختصاص داده بود.

شبکه آبرسانی چغازنبیل از جمله شگفت انگیزترین بخش های این شهر است. با اینکه چغازنبیل در نزدیکی رود دز بنا شده بود ولی به دلیل برخی فرسایش ها امکان استفاده از آب این رود برای اهالی شهر نبود. بنابراین پادشاه عیلام دستور ساخت شبکه آبرسانی 45 کیلومتری را داد که آب رود کرخه را بعد از گذر از هفت تپه به شهر می رساند و در حصار دوم تصفیه می کرد. نمونه لوله های شیشه ای این شبکه در موزه آبگینه تهران نگه داری می شود. مرکز تصفیه آب چغازنبیل از اولین مراکز تصفیه آب در تاریخ بشر است.

چغازنبیل اولین بار در سال 1935 توسط براون یکی از کارمندان نیوزلندی شرکت نفت کشف و در حفاری های سال های 1962-1951 باستان شناسان فرانسوی به طور کامل از زیر خاک بیرون کشیده شد.
شهر باستانی چغازنبیل در سال 1979 به عنوان اولین آثار باستانی ایران در فهرست میراث فرهنگ جهانی یونسکو به ثبت رسید.
برای آشنایی بیشتر با جاذبه های شهر شوش مقاله "کاخ آپادانای شوش یادآور شکوه هخامنشی" را ببینید.